Kaansarka Mindhicirka iyo Malawadka: Maxaa Laga Ogyahay?
Kaansarka Mindhicirka iyo Malawadka: Cudur Halis ah oo Loo Baahan Yahay In La Ogaado Hordhac Kaansarka mindhicirka iyo malawadka waa mid ka mid ah cudurrada ugu halista badan ee soo food saara aadanaha. Cudurkan wuxuu bilaabmaa marka unugyada jidhku ay bilaabaan inay u tarmaan si aan xad lahayn, taasoo keenta in burooyin ku samaysmaan mindhicirka ama malawadka. Marka cudurkan uu ku dhaco qaybta hoose ee xiidmaha weyn (mindhicirka) ama malawadka, waxaa loo yaqaannaa kaansarka mindhicirka iyo malawadka (colorectal cancer). Cudurkaan wuxuu ka mid yahay kuwa ugu badan ee keena geerida la xiriirta kansarka gudaha Maraykanka, wuxuuna sababi karaa dhimasho haddii aan si degdeg ah loo daweyn. Sababaha Cudurka iyo Khatarta Kaansarka Mindhicirka iyo Malawadka Kaansarka mindhicirka iyo malawadka wuxuu ku bilowdaa burrooyin yaryar oo loo yaqaan "polyps" oo ka soo baxa xuubka gudaha ee mindhicirka. Polyps-yadan waxay u muuqan karaan kuwo aan dhibaato lahayn bilowga, laakiin haddii aan la iska saarin, waxay si tartiib ah ugu beddeli karaan kansar. Sababaha cudurkaan keeni kara waxay ku xirnaan karaan dhowr arrimood oo iskugu jira hidde-sidaha, deegaanka, iyo caadooyinka nololeed. Khatarta Kaansarka Mindhicirka iyo Malawadka Khatarta aad ugu jirto cudurkan waxay si weyn u kordhaysaa marka da'daadu weynaato. Dadka da'doodu dhaaftay 50 sano ayaa halis badan ugu jira inuu ku dhaco kaansarka mindhicirka iyo malawadka. Si kastaba ha ahaatee, cudurkan wuxuu sidoo kale ku dhici karaa dadka ka yar da'da 50, gaar ahaan haddii ay jiraan sababo kale oo khatar ah. 1. Cudurrada Caabuqa Mindhicirka Dadka qaba cudurrada caabuqa mindhicirka sida cudurka Crohn’s iyo cudurka caabuqa boogaha mindhicirka iyo malawadka (ulcerative colitis) waxay khatar sare ugu jiraan kaansarkan. Cudurradan waxay keeni karaan caabuq muddo dheer ah oo ku dhaca mindhicirka, taasoo kordhin karta fursadda uu kaansar ka soo baxo. 2. Taariikhda Qoyska Haddii qoyskaaga uu ku jiro qof hore ugu dhacay kaansarka mindhicirka ama malawadka, ama haddii adigu aad horey u qabatay cudurkan, khatartaada waxay si weyn u kordhaysaa. Taariikhda qoyska oo xun waxay sidoo kale keeni kartaa in adigu aad khatar sare u yeelato, xitaa haddii aadan lahayn dabeecado kale oo cudurka sababi kara. 3. Cilladaha Hidde-sidaha Cilladaha hidde-sidaha ee la xiriira mindhicirka waxay sidoo kale kordhiyaan halista cudurkan. Qaar ka mid ah cilladaha hidde-sidaha, sida Lynch syndrome iyo Familial Adenomatous Polyposis (FAP), waxay sababi karaan in mindhicirka uu si degdeg ah u yeesho polyps badan, kuwaas oo u beddeli kara kaansar haddii aan la daawayn. 4. Cayilka Xad-dhaafka ah Cayilka badan wuxuu yahay halis weyn oo kordhiya fursadda aad ku qaadi karto kaansarka mindhicirka iyo malawadka. Cayilka ayaa badanaa la xiriira caadooyinka nololeed sida cunista cuntooyinka dufanka badan iyo jimicsi la'aanta, kuwaas oo iyaga laftooda ah sababaya cudurro badan oo halis ah. 5. Cabidda Aalkolada iyo Sigaarka Warbixin Cabitaanka aalkolada iyo isticmaalka sigaarka waxay si weyn u kordhiyaan khatarta cudurkan. Cabidda aalkolada, gaar ahaan laba koob ama ka badan maalin kasta, waxay dhaawici kartaa xuubka mindhicirka, taasoo keenaysa in uu cudurku ka soo baxo. Sidoo kale, sigaarka waxaa ku jira kiimikooyin sun ah oo waxyeello u geysan kara unugyada mindhicirka, taasoo u fududeynaysa inuu cudurku ka soo baxo. 6. Cunista Hilibka Warshadeysan iyo Hilibka Cas Cunista hilibka warshadeysan, sida hilibka doofaarka, hot dogs, iyo hilibka shiidan ee lo’da, waxay kordhin kartaa halista cudurkan. Sidoo kale, cunista hilibka cas, gaar ahaan in ka badan lix qaybood (qiyaastii 18 wiqiyadood) todobaadkii, waxay si gaar ah u kordhisaa fursadda uu cudurku kugu dhici karo. Ka Hortagga iyo Ogaanshaha Hore Ka hortagga kaansarka mindhicirka iyo malawadka waa muhiim si loo yareeyo khatarta uu cudurku ku keeni karo noloshaada. Jimicsi joogto ah, cunista cunto caafimaad leh oo ka kooban khudaar iyo miraha, ka fogaanshaha tubaakada iyo aalkolada, iyo miisaankaaga oo caafimaad ah ayaa ah tallaabooyin muhiim ah oo lagu yareyn karo khatarta cudurkan. Ogaanshaha Hore Ogaanshaha hore ee cudurka wuxuu fure u yahay daaweynta guusha leh. Dadka halista ugu jira waxaa lagu talinayaa inay sameeyaan baaritaanno caafimaad si joogto ah, kuwaas oo ay ku jiraan sawir-qaadista mindhicirka (colonoscopy). Baaritaannadan ayaa caawin kara in polyps-ka halista ah la ogaado kahor inta aysan ka soo bixin kansar, taasoo fursad fiican u siineysa inay ka hortagaan cudurka. Gabagabo Kaansarka mindhicirka iyo malawadka waa cudur halis ah oo u baahan in si weyn loo fahmo. Ogaanshaha sababaha khatarta kordhiya iyo sameynta tallaabooyin lagu yareynayo khatarta ayaa ah tallaabooyin muhiim ah oo badbaadin kara noloshaada. Baaritaanno joogto ah iyo ka hortagga ayaa muhiim u ah caafimaadkaaga iyo badbaadada noloshaada.
